Dạo gần đây mình rất thích dùng một chữ nghe có vẻ rất "già" và không còn hợp thời nữa.
Đó chính là "đồng bào". Thực sự mình không biết dùng cụm hoặc chữ gì khác để nói về cái danh từ độc nhất vô nhị này. Thậm chí là trong tiếng Anh hay các ngôn ngữ* khác cũng khó mà có một từ mượn phù hợp với cái nghĩa đại ý "người chung một nước". 

Nhưng cũng dễ hiểu thôi, có lẽ "đồng bào" cũng không chỉ mang ý nghĩa về một tập hợp người trong một lãnh thổ. Mà vẻ đẹp của nó còn sâu rộng và đáng yêu hơn vậy. Với mình nó là cảm giác cộng đồng (sense of community), cảm giác thuộc về (sense of belonging), sự trìu mến đùm bọc, nguồn gốc cổ tích và cả Văn hoá bao đời cộng dồn.

Nhân nói về chữ cộng dồn, thì bản thân mình rất thích nhìn về yếu tố Văn hoá, bản địa ở góc nhìn đa dạng và sâu dài của nhiều giai đoạn từ quá khứ, hiện tại, đến tương lai. Mà ở đó truyền thống là sợi dây tiếp nối từ lớp người này sang lớp người khác, trên mảnh đất này với đầy đủ sự tôn trọng cho tính đa dạng của nhiều khối cư dân. Mình mong chúng ta hiểu rằng: Văn hoá là một điều cộng dồn và ta đang mang một thứ được truyền thừa từ nhiều lối. Mà lối nào thì cũng sẽ dẫn về ta như một hiện thân đương đại của những giá trị lâu đời. 

Ta có thể không giàu có, thịnh vượng về kinh tế và cần nỗ lực thêm để sánh vai, nếu muốn. Nhưng nhất quyết ta không cần thiết phải tự ti về Văn hoá. Tầm vóc của ta không nhất thiết phải đo trên thang hình thể hay tiềm lực kim tiền. Mà mình tin rằng: ta hoàn toàn có thể ngẩng cao đầu với di sản Văn hoá được kế thừa từ bao nhiêu lớp người đi trước, từ đó mà "Ôn cố tri tân"** để tự tin, phấn đấu tiếp. 

*Khi viết đến gần cuối bài viết này, mình có tìm về "Đồng bào" một lần nữa và phát hiện ra các nước của khối Đồng Văn (Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản) cũng dùng chữ này để chỉ việc coi nhau như con cháu của cùng tổ tiên sinh ra. Tuy vậy, mình vẫn thấy chữ "đồng bào" hay ý niệm về "đồng bào" của người nước mình đâu đó cũng khá khác biệt. Có lẽ vì mình là người Việt (Kinh) chăng?

**Ôn cố tri tân: Nghĩa đen: Xem lại cái cũ, biết cái mới. Nghĩa bóng: Lời khuyên nên nhắc lại cái cũ để hiểu biết hơn cái mới.

Photo by Quang Huy Nguyễn on Unsplash